بررسی نقش نظام آموزشی و ناسیونالیستهای عرب در گسترش ایدئولوژی ناسیونالیسم در عراق (1921تا1941م/1300تا1320ش)

چکیده کشور عراق از آغاز تأسیس، در سال 1921م/1300ش، در مرزهای خود مردمانی به‌شدت مختلط را در برگرفته بود که به‌صورت جاﻣﻌﮥ سیاسی واحدی، با درک هویتی مشترک، با هم تلفیق نیافته بودند. برای حاکمان عراق، نظام آموزشی مهم‌ترین و بهترین ابزار برای گسترش هویت ملی مشترک در جامعه بود؛ درنتیجه، نظام آموزشی متمرکز ایجاد شد و مدارس جدید گسترش یافتند و آموزش نوین با محتوای ناسیونالیستی از بغداد به دیگر نقاط کشور انتقال یافت. این پژوهش با روش توصیفی‌تحلیلی و شیوﮤ گردآوری اطلاعات از راه منابع کتابخانه‌ای سامان یافته است و به دنبال پاسخ به این دو پرسش است: ملی‌گرایی و تزریق هویت ملی در جاﻣﻌﮥ عراق چگونه آغاز شد و گسترش یافت؟ ناسیونالیست‌ها در گسترش ناسیونالیسم در عراق، به‌دنبال چه اهداف و انگیزه‌هایی بودند؟ نتایج پژوهش نشان می‌دهد ناسیونالیست‌های عرب همچون ساطع الحصری و فاضل جمالی و سامی شوکت، به‌همراه ناسیونالیست‌های سوری و فلسطینی که در عراق تدریس می‌کردند، در گسترش هویت ملی نقش مهمی بازی کردند. آنها هویت ملی مشترک با زیربنای عربیسم را از راه تدریس تاریخ و زبان مشترک عربی که برای برناﻣﮥ درسی تدوین شده بود، در مدارس گسترش دادند. درنهایت، گسترش ناسیونالیسم دو انگیزﮤ مهم ایجاد هویت مشترک در جاﻣﻌﮥ چندهویتی عراق و تأکید بر نقش آن کشور در وحدت عربی را دنبال می‌کرد.